Η ξηροδερμία και οι σκασμένες φτέρνες είναι ένα πολύ κοινό πρόβλημα που επηρεάζει τους ενήλικες και κυρίως τους ηλικιωμένους. Δεν είναι απλά ένα αισθητικό πρόβλημα, αλλά και πρόβλημα υγείας. Ένας συνδυασμός αιτιών συμβάλλει σε αυτή την αντιαισθητική και ανθυγιεινή κατάσταση των ποδιών.
Η υπερκεράτωση του δέρματος είναι μια αιτία, αποτέλεσμα της συνεχούς επαναλαμβανόμενης τριβής και πίεσης στο πέλμα και ιδιαίτερα στις φτέρνες. Η τριβή και η πίεση δημιουργεί υπεραιμία και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων, τα οποία δεν απόπτωνται και κερατινοποιούνται, δημιουργώντας έτσι πάχυνση του δέρματος. Ακόμη πολλές παθήσεις μπορεί να δημιουργήσουν υπερκεράτωση στις φτέρνες, λόγω διαταραχής της κερατινοποίσης, όπως η ψωρίαση και η επιδερμολυτική υπερκεράτωση.
Η ξηρότητα του δέρματος είναι μια άλλη αιτία. Δημιουργείται από μη παθολογικά αίτια όπως, η καθημερινή έκθεση των ποδιών φορώντας ανοιχτά παπούτσια ή σανδάλια, το περπάτημα χωρίς παπούτσια ή χωρίς κάλτσες. Ακόμη ξηρότητα δημιουργείται και από παθολογικές καταστάσεις λόγω λήψης φαρμάκων, προβλήματα του θυρεοειδούς και του σαγχαρώδη διαβήτη.
Το βάρος του σώματος, είναι ακόμη μια εξίσου σημαντική αιτία που σε συνδυασμό με την υπερκεράτωση και την ξηρότητα, οδηγούν σε σκασίματα στις φτέρνες. Οι σκασμένες φτέρνες είναι ιδιαίτερα επώδυνες με έξαρση των συμπτωμάτων, λόγω της αυξημένη πίεσης από το βάρος του σώματος.
Η έγκαιρη θεραπεία είναι σημαντική πριν εμφανιστούν συμπτώματα και σημάδια λοίμωξης, όπως ερυθρότητα ή σκίσιμο στις φτέρνες. Η αμέλεια φροντίδας και η άγνοια των επιπλοκών, σε κάθε περίπτωση συχνά οδηγούν σε επώδυνες βαθιές ρωγμές "ραγάδες" με πιθανή μόλυνση και φλεγμονές που προκαλούν μεγαλύτερη διόγκωση του δέρματος επιδεινώνοντας ακόμη περαιτέρω το πρόβλημα.
Οι ραγάδες είναι πύλη εισόδου μικροβίων και εστία μόλυνσης. Τα βακτήρια και οι μύκητες μπορούν εύκολα να μολύνουν το δέρμα των ποδιών και των νυχιών.Τα παπούτσια είναι ένα ζεστό και υγρό περιβάλλον για τα πόδια και ως εκ τούτου, μια αρκετά ευνοική συνθήκη για να αναπτυχθούν πολλά είδη βακτηρίων και μυκητών, συμπεριλαμβανομένων των σταφυλόκοκκο, ψευδομονάδα, Candida, και Trichophyton.
Είναι σημαντική λοιπόν η έγκαιρη θεραπεία για να προληφθούν τυχόν δευτερογενείς λοιμώξεις που έχουν σαν αιτία τις σκασμένες φτέρνες. Άλλες επιπλοκές είναι οι βαθύτερες βακτηριακές λοιμώξεις των ιστών και πολύ σπάνεια λοιμώξεις του αίματος (σηψαιμία). Είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που οι σκασμένες φτέρνες μπορεί να οδηγήσουν σε προχωρημένες καταστάσεις με ερυθρότητα, οίδημα και έκκριση οροαιματηρού υγρού.
Σε αρχικό στάδιο μπορεί να θεραπευτούν χωρίς ιατρική περίθαλψη με Προσωπική φροντίδα , όπως καθημερινά χλυαρά ποδόλουτρα, χρήση ελαφρόπετρας, φαρδιά παπούτσια, και ενυδάτωση του δέρματος με κρέμες.
Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν θεραπευτική αγωγή από γιατρό, συνήθως από ποδίατρο- ποδολόγο (ειδικός στα πόδια) ή δερματολόγο.
Η κλινική εικόνα της λοίμωξης των ιστών περιλαμβάνει πρήξιμο, ερυθρότητα και έκκριση υγρού από την πληγή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί και χορήγηση από του στόματος αντιβιοτικών.
Οι διαβητικοί ασθενείς ή ασθενείς με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα πρέπει να επισκεφθούν αμέσως γιατρό ή ποδολόγο. Είναι σημαντική η παρέμβαση ενός Ποδολόγου σε ήπιες ή προχωρημένες καταστάσεις, καθ΄οτι πρέπει να αφαιρεθεί η υπερκεράτωση, να εξομαλυνθούν οι ραγάδες, απαραίτητη διαδικασία για την επούλωση και καλύτερη δράση των ενυδατικών προιόντων.
Συνήθως ακολουθείται συντηρητική θεραπεία, καθ΄οτι μια επιθετική θεραπεία πυροδοτεί ένα φαύλο κύκλο, όπως η αφαίρεση της υπερκεράτωσης με νυστέρι ή ξυράφι. Η αφαίρεση της υπερκεράτωσης με νυστέρι ή ξυράφι χωρίς σωστή προστασία και ενυδάτωση του δέρματος, μπορεί συχνά να οδηγήσει σε μεγαλύτερη υπερκεράτωση (φαινόμενο Koebner). Αυτή είναι μια πολύ επιθετική επέμβαση που αντιτίθεται στη σωστή θεραπεία, οπότε είναι καλύτερο να αποφευχθεί αφαίρεση του ξηρού δέρματος με αυτή την μέθοδο.
Η χειρουργική επέμβαση σαν θεραπεία δεν είναι η πλέον κατάλληλη για τις περισσότερες περιπτώσεις. Σε κάποια σοβαρά περιστατικά, όταν υπάρχει προχωρημένη μόλυνση, μπορεί να απαιτήθει μια μικρή επέμβαση με απόξεση του νεκρού ιστού προκειμένου να επιταχυνθεί η επούλωση των ραγάδων και θα πρέπει να θεωρείται ως έσχατη λύση , όταν μια συντηρητική τοπική θεραπεία έχει αποτύχει.
Ακόμη περιπτώσεις ατόμων που εμφανίζουν υπερκεράτωση λόγω ψωρίασης μπορεί να αντιμετωπιστούν με ειδικές θεραπείες ειδικού φάσματος φωτός(UVB). Ανθεκτικές ή υποτροπιάζουσες περιπτώσεις απαιτούν τακτική επαναλαμβανόμενη φροντίδα απο ποδίατρο - παδολόγο. Όταν το πρόβλημα οφείλεται σε παθολογικές αιτίες θα πρέπει να τεθεί στη διαδικασία της πρόληψης, με παράλληλη προσωπική και ποδολογική φροντίδα.
Στην αντιμετώπιση των φλεγμονών και των ραγάδων που δεν επουλώνονται εύκολα, βοηθά σημαντικά η επαναλαμβανόμενη εφαρμογή Όζοντος. Το Όζον είναι φυσικό αντισηπτικό, επουλωτικό, αυξάνει την αιμάτωση, ενώ μειώνει τους ερεθισμούς του δέρματος.